• Αρχική σελίδα
• Η λίμνη Δοϊράνη
• Έργα Προστασίας και Ανάδειξης
• Φωτογραφικό αρχείο
• Ενδιαφέρουσες συνδέσεις
• Επικοινωνία

Η Λίμνη Δοϊράνη

Η Λίμνη Δοϊράνη βρίσκεται στα σύνορα Ελλάδας και πρώην Γιουγκοσλαβίας, 75 χιλιόμετρα βόρεια της Θεσσαλονίκης και 140 km νότια των Σκοπίων. Αποτελεί κατάλοιπο της μεγαλύτερης άλλοτε, Παιονίας Λίμνης που καταλάμβανε 13000 ha και σχηματίσθηκε στην Προπαγετώδη Γεωλογική Περίοδο, ύστερα από έντονες σεισμικές διεργασίες. Σήμερα, η λίμνη εκτείνεται σε 39,9 km².

Ο υγρότοπος, με την πολυμορφία της βλάστησης και τον πλούτο της πανίδας, συνδυάζεται με τα στοιχεία της πρόσφατης ιστορίας της περιοχής, για να συνθέσουν ένα ιδιαίτερο λιμναίο τοπίο. Στον διπλανό, ομώνυμο οικισμό Δοϊράνη, τα εγκαταλελειμμένα, δίπλα στην όχθη, βαγόνια του παλιού σιδηροδρομικού σταθμού θυμίζουν καιρούς αλλοτινούς, ενώ το νεκροταφείο των Βρετανών στρατιωτών, στον λόφο πίσω από τον οικισμό, ξυπνά μνήμες από τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Οι εκτεταμένες καλλιέργειες δημητριακών και οι χερσότοποι με θάμνους και φρύγανα, που χρησιμοποιούνται ως βοσκοτόπια, καταγράφουν τον έντονο γεωργικό χαρακτήρα της περιοχής, αλλά και την ενασχόληση των κατοίκων με την κτηνοτροφία. Οι παλιές βάρκες απομένουν στις όχθες, για να σκιαγραφούν στον νου τη γνώριμη εικόνα του ψαρά, εικόνα σπάνια σήμερα, αφού η μείωση της ιχθυοπαραγωγής δεν επιτρέπει πλέον στη λίμνη να θρέψει τους κατοίκους της περιοχής.

Η λίμνη είναι μάλλον ρηχή, με βάθος 3-4 m, σε αντίθεση με το βάθος των 10 m που είχε η λίμνη παλαιότερα.
Περισσότερες πληροφορίες

Κλίμα και Γεωλογία

Το κλίμα της λίμνης έχει έντονα τα γνωρίσματα του μεσογειακού κλίματος με θερμά ξηρά καλοκαίρια και δριμείς, υγρούς χειμώνες. Η Δoϊράνη βρίσκεται στο όριο μεταξύ δύο τεκτονικών πλακών. Η παλαιότερη εκ των δύο, βρίσκεται στη βορειοανατολική πλευρά της λίμνης και αποτελείται από μεταμορφωμένα πετρώματα και γρανίτες του ορεινού όγκου Μπέλες. Η άλλη είναι στη ζώνη του ποταμού Αξιού στη νοτιοδυτική πλευρά. Τα όρια μεταξύ των δύο ορεινών όγκων βρίσκονται κατά μήκος των ανατολικών και βορειοανατολικών τμημάτων της Δoϊράνης. Η Λίμνη Δοϊράνη βρίσκεται σε μια ιδιαίτερα ενεργό σεισμική περιοχή.
Περισσότερες πληροφορίες

Βλάστηση

Η βλάστηση αποτελεί τη βάση της ζωής για τη λίμνη, καθώς παρέχει σε πλήθος οργανισμών τόπο διαμονής, προστασία και τροφή, ενώ οι ρίζες των φυτών συγκρατούν και σταθεροποιούν το έδαφος. Όλα τα είδη, από τη φακή του νερού ως τα υπέργηρα πλατάνια, συνεισφέρουν στη λειτουργία και στην ισορροπία ενός πλούσιου και πολύτιμου οικοσυστήματος.

Στα νερά της λίμνης αναπτύσσονται φυτά προσαρμοσμένα σε συνθήκες μόνιμης κατάκλυσης από νερό, όπως τα μυριόφυλλα και οι ποταμογείτονες. Τα είδη αυτά συνδυάζονται με πυκνές συστάδες από αγριοκάλαμα και ψαθιά στα ρηχά νερά της, για να συνθέσουν την υδρόβια βλάστηση του υγροτόπου. Κοντά στις όχθες της λίμνης, όπου το έδαφος καλύπτεται από νερό περιστασιακά, εξαπλώνονται πυκνές συστάδες από βούρλα, ενώ περιμετρικά της ακτής, εκτεταμένες θίνες συνθέτουν ένα ασύνηθες για τη Βαλκανική λιμναίο τοπίο. Η βλάστησή τους συνδυάζεται με τους καλαμώνες προς το εσωτερικό της λίμνης, αλλά και με την παρόχθια δενδρώδη βλάστηση της περιοχής. Λευκές ιτιές, γνωστές από τον Θεόφραστο και ασπρόλευκες λεύκες, σύμβολα χθόνιας λατρείας στην αρχαιότητα, αναπτύσσονται στο υγρό έδαφος κοντά στην όχθη και δημιουργούν ένα υγροτοπικό-παραλίμνιο δάσος. Τα αναρριχητικά φυτά που αναπτύσσονται ανάμεσά τους, προσδίδουν στο δάσος μια εικόνα τροπική, ενώ τα τεράστια, διάσπαρτα πλατάνια, ενισχύουν την ιδιαιτερότητα του τοπίου.

Στην ελληνική πλευρά της λίμνης, 4 χιλιόμετρα περίπου βόρεια του οικισμού Δοϊράνη και κοντά στον ομώνυμο οικισμό των Μουριών βρίσκεται το Δάσος των Μουριών. Βρίσκεται ανάμεσα σε εκτάσεις με γεωργικές καλλιέργειες και καταλαμβάνει 590 στρέμματα. Δάσος σπάνιο σήμερα, σηματοδοτεί το κατάλοιπο ενός, μεγαλύτερου στο παρελθόν, αλλουβιακού δάσους, αλλά και έναν ιδιαίτερα σπουδαίο σταθμό κατά τη μετανάστευση των πουλιών. Έχει χαρακτηρισθεί Διατηρητέο Μνημείο της Φύσης, με την προσωνυμία "Χίλια Δέντρα" και περιλαμβάνεται, μαζί με ένα μικρό τμήμα της λίμνης, στις προτεινόμενες προς ένταξη περιοχές στο Δίκτυο Φύση 2000.   

Βελανιδιές, αφιερωμένες από τους αρχαίους Έλληνες στον Δία, σκλήθρα, γνωστά από την εποχή του Ομήρου και φράξοι δημιουργούν πυκνές συστάδες και προσφέρουν σε πλήθος ειδών της πανίδας κατάλληλα ενδιαιτήματα για να τραφούν, να φωλιάσουν και να αναπαραχθούν. Υπέργηρα πλατάνια, διάσπαρτα μέσα στο δάσος, συνθέτουν ένα τοπίο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, έναν πόλο έλξης για τους επισκέπτες της περιοχής.
Περισσότερες πληροφορίες

Πανίδα

Ο υγρότοπος της Δοϊράνης φιλοξενεί πολλά είδη της πανίδας. Το ελληνικό τμήμα της λίμνης έχει περιληφθεί στον κατάλογο των Ζωνών Ειδικής Προστασίας, καθώς από τα πουλιά που χρησιμοποιούν την περιοχή για να φωλιάσουν, να σταθμεύσουν κατά τη διάρκεια της μετανάστευσης, να ξεχειμωνιάσουν, ή να αναζητήσουν τροφή, ένας μεγάλος αριθμός, περίπου 36 είδη, είναι σπάνια και απειλούμενα σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Τη σπουδαιότητα της περιοχής ενισχύει η παρουσία της λαγγόνας και του αργυροπελεκάνου, ειδών παγκοσμίως απειλούμενων.

Στη λίμνη απαντούν παρυδάτια πουλιά, με ψηλά πόδια και μακριά ράμφη να τσαλαβουτούν στα ρηχά νερά της λίμνης, αναζητώντας τροφή όπως ο λευκοτσικνιάς, ο κρυπτοτσικνιάς, ο αργυροτσικνιάς και ο σταχτοτσικνιάς. Απαντούν επίσης η χαλκόκοτα, το μπεκατσίνι και η αβοκέτα, η "αρχόντισσα των ελών" και ένα από τα ομορφότερα παρυδάτια πουλιά. 

Ο αργυροπελεκάνος, ένα από τα μεγαλύτερα πουλιά του πλανήτη, με μήκος 1,80 μέτρα και άνοιγμα φτερών που ξεπερνά τα 3 μέτρα, αναζητά στη Λίμνη Δοϊράνη την τροφή του. Λαγγόνες, σφυριχτάρια, καπακλήδες, πρασινοκέφαλες πάπιες, ψαλίδες, σαρσέλες, γκισάρια και βουτηχτάρια, συμμετέχουν στη δημιουργία ενός πλούσιου οικοσυστήματος. Εντυπωσιακή είναι η παρουσία των κορμοράνων που κολυμπούν στη λίμνη, φωλιάζουν στα δένδρα της περιοχής και πετούν σε σχηματισμούς, προσφέροντας ένα θέαμα μοναδικό και βουβόκυκνοι με πορτοκαλόχρωμα ράμφη, βουτούν το κεφάλι τους στα νερά της, αναζητώντας υδρόβια φυτά, ή βόσκουν στην ποώδη βλάστηση της όχθης της.

Αρπακτικά πουλιά, όπως ο καλαμόκιρκος, ο βαλτόκιρκος, το διπλοσάινο, το τσιχλογέρακο, το δενδρογέρακο και η γερακίνα είναι, επίσης, συχνοί επισκέπτες της λίμνης, όπου αναζητούν τη λεία τους.

Τα ψάρια που παλαιότερα ζούσαν στη λίμνη άγγιζαν τα 18 είδη, με κυριότερα το γριβάδι, τον γουλιανό, την πλατίτσα και το περκί που, μαζί με την τούρνα, την κοκκινοφτέρα, το γλήνι και το σίρκο, αφθονούσαν στα νερά της και ήταν εμπορεύσιμα. Άλλα είδη ήταν το χέλι, το τυλινάρι, ο γουρουνομύτης, η μουρμουρίτσα, η βιργιάνα, η πεταλούδα, το κουνουπόψαρο, η χρυσοβελονίτσα, η φεροβελονίτσα, το γυφτόψαρο κ.ά, πολλά από τα οποία σήμερα είναι σπάνια και προστατευόμενα. Τα τελευταία έτη παρατηρείται μια σοβαρή μείωση τόσο του πληθυσμού των ψαριών, όσο και του αριθμού των ειδών, λόγω της μη ορθής εκμετάλλευσης της λίμνης.

Στο Δάσος των Μουριών βρίσκουν καταφύγιο πολλά θηλαστικά, όπως νυφίτσες, αλεπούδες, ασβοί, κουνάβια, λαγοί και λαγόγυροι. Ερπετά, όπως το νερόφιδο, αλλά και η βαλτοχελώνα, η πρασινόσαυρα και η βαλκανόσαυρα που είναι είδη προστατευόμενα σε ευρωπαϊκό επίπεδο, φιλοξενούνται, επίσης, στη Δοϊράνη. Μέσα και γύρω από τα νερά της λίμνης μοιράζουν τη ζωή τους και αμφίβια, όπως ο βάτραχος του είδους Rana balcanica, αλλά και είδη που συγκαταλέγονται στα προστατευόμενα, όπως ο πηλοβάτης και ο λοφιοφόρος τρίτωνας, που είναι το μεγαλύτερο είδος τρίτωνα στην Ελλάδα. Μαλάκια, έντομα και καρκινοειδή αποτελούν, επίσης έναν σημαντικό κρίκο της τροφικής αλυσίδας.

Στα νερά της λίμνης ζουν υδρόβια έντομα που κινούνται στην επιφάνεια, ή καταδύονται στην υδάτινη μάζα, όπως η λιβελούλα, ενώ κατά μήκος της όχθης της, σε πλάτος 10-15 μέτρων, εξαπλώνονται εντυπωσιακοί σωροί από άδεια κελύφη του δίθυρου μαλακίου Dreissenia polymorpha.
Περισσότερες πληροφορίες

Λίμνη και Άνθρωπος

Ο πληθυσμός που ζει γύρω από τη Λίμνη Δοϊράνη είναι περίπου 9.000 άτομα και ασχολείται κυρίως με τη γεωργία, την αλιεία και την κτηνοτροφία.  Ο πληθυσμός γνώρισε πολλές πληθυσμιακές διακυμάνσεις μετά τη χάραξη των εθνικών συνόρων και τα γεγονότα που ακολούθησαν τον 2^ο Παγκόσμιο Πόλεμο. Τα τελευταία έτη παρατηρείται και από τις δυο πλευρές των συνόρων μια μικρή άυξησή του.

Οι κύριες χρήσεις γης στην περιοχή γύρω από τη λίμνη είναι οι γεωργικές και οι κτηνοτροφικές ενώ στην ορεινή ζώνη ασκείται δασοπονία.
Περισσότερες πληροφορίες

Η πτώση της στάθμης του νερού της λίμνης

Τα τελευταία έτη, το υδατικό ισοζύγιο, η σχέση δηλαδή μεταξύ εισροής και εκροής νερού από τη λίμνη, άρχισε να διαταράσσεται. Παρατηρείται συνεχής πτώση της στάθμης των υδάτων της λίμνης, με αποτέλεσμα τη γενικότερη υποβάθμισή της. Η πτώση της στάθμης του νερού, που για την πενταετία 1988-1992, υπολογίζεται σε 2,5 μέτρα, επέφερε τη μείωση της ιχθυοπαραγωγής.
Περισσότερες πληροφορίες

Προτεινόμενα μέτρα αποκατάστασης της λίμνης Δοϊράνης

Για την αντιμετώπιση των παραπάνω προβλημάτων το Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων Υγροτόπων (ΕΚΒΥ) σε συνεργασία με τη μη κρατική «Οργάνωση για τη Μελέτη και τη Διατήρηση της Βιοποικιλότητας και την Αειφόρο Ανάπτυξη των Φυσικών Οικοσυστημάτων – BIOECO» που εδρεύει στην ΠΓΔΜ, υλοποίησαν έργο με τίτλο «Αξιολόγηση του βαθμού έκφρασης των λειτουργιών και αξιών της διασυνοριακής λίμνης Δοϊράνης», με πόρους από το Υπουργείο Εξωτερικών της Ελλάδας, στο πλαίσιο του Προγράμματος Διμερούς Αναπτυξιακής Βοήθειας (DAC) με σκοπό την αναγνώριση μέτρων που απαιτούνται για την αποκατάσταση της λίμνης. Σύνοψη των μέτρων που αναγνωρίσθηκαν παρουσιάζεται στον πίνακα που ακολουθεί.

Προτεινόμενα μέτρα αποκατάστασης της λίμνης Δοϊράνης:

 

Περισσότερες πληροφορίες για τη Λίμνη Δοϊράνη

• Μετεωρολογικά δεδομένα, Στάθμη νερού, Κατάλογος ειδών ασπονδύλων ειδικού ενδιαφέροντος

• Βιβλιογραφία για την περιοχή

• Περιοδικό Αμφίβιον -Τεύχος 59, Νοέμβριος 2005

 

Αρχική σελίδα  |  Έργα Προστασίας και Ανάδειξης  |  Χάρτης πλοήγησης  |  Επικοινωνία  |  Webmaster  |  ΕΚΒΥ, 2006  |